Wratten
Wat zijn wratten

Een wrat (medisch: verruca vulgaris) is een harde, eeltachtige vergroeiing van de opperhuid in de vorm van een bloemkoolvormig (klein) knobbeltje. Een wrat wordt veroorzaakt door virussen uit de familie humaan papillomavirus (HPV). Hiervan bestaan meer dan honderd soorten. Sommige veroorzaken wratten op de huid, andere op de slijmvliezen. Het virus kan de huidcellen aanzetten tot snelle deling waardoor een wrat ontstaat. Vrijwel iedereen heeft weleens wratten gehad: ze verdwijnen vrijwel altijd spontaan. Het virus blijft echter vaak in de huid aantoonbaar, zonder dat er een wrat ontstaat.

Besmetting
HPV wordt overgebracht door direct huidcontact. Ook op vochtige oppervlakken kan het virus intact blijven en overgebracht worden. Vloeren van sportkleedkamers, openbare douches en zwembaden zijn hierdoor mogelijke besmettingsbronnen. Het risico op besmetting neemt verder toe wanneer er een wondje in de huid is zoals een schaafwond, hondenbeet, sneetje van het scheren etc. Besmetting op zich hoeft nog niet te leiden tot een wrat.
Omdat kinderen vaak nog geen afweerstoffen tegen HPV hebben, hebben zij het meeste last van wratten. Bovendien komen ze via zwembaden, sport, vakantiekampen, school etc. meer in contact met besmette locaties, en lopen ze vaker wondjes op door ruwe spelletjes. Van de mensen met wratten is 53 % jonger dan 19 jaar.
Een andere risicocategorie wordt gevormd door personen met een verzwakt immuunsysteem, zoals kankerpatiënten die chemotherapie krijgen, of aidspatiënten.

Nadelen en complicaties
Over het algemeen zijn wratten eerder hinderlijk dan schadelijk voor de gezondheid. Toch worden ze als vervelend ervaren, met name wanneer ze op het gezicht of de handen verschijnen. Wratten kunnen bovendien soms makkelijker bloeden nadat ze met een voorwerp in aanraking zijn geweest. Daarbij kunnen wratten op de voeten pijnlijk zijn bij het lopen, waardoor men zich bovendien een voor de spieren of skelet belastende wijze van lopen aanleert. Sommige personen hebben een verzwakt immuunsysteem en waardoor zeer veel of grote wratten kunnen ontstaan. Er bestaan extreme gevallen, zoals de Indonesische visser Dede Kosawa, waarbij de wratten kunnen uitgroeien tot boomachtige uitgroeisels die een belemmering kunnen vormen voor de bewegingsvrijheid. Bovendien is de kans groter dat het karakter van de wratten verandert en ze zich ontwikkelen tot huidkanker.

Verschijningsvormen
Wratten komen vooral voor op de handen en de voeten. Vaak op plekken die veel belast worden.
Op de voetzool ontstaat soms een gebied met veel tegen elkaar aanliggende wratten. Dit wordt een mozaïekwrat genoemd.
Draadwratten (verruca filiformis): 1-2 mm doorsnee draadjes in de hals, gelaat, lippen, oogleden. Kunnen worden afgeknipt.
Ook op de genitaliën kunnen wratten voorkomen: genitale wratten.
Platte wratten (verruca plana) zijn kleine huidkleurige papeltjes, vaak in het gezicht of op de handrug. Deze zijn makkelijker te behandelen maar komen veel minder vaak voor.
Bij mensen die een orgaantransplantatie hebben ondergaan ontstaan vaak wratten op de handen en onderarmen. Dit komt door de immunosuppressiva, medicijnen die het afweersysteem onderdrukken. Dit is ook de reden, dat wratten bij deze patiënten zich soms lijken te ontwikkelen tot een plaveiselcelcarcinoom. Bij gezonde mensen is dit niet aan de orde.

Bijgeloof
Volgens bijgeloof konden wratten worden bestreden door er met een ingekeepte tak van de hazelaar over te wrijven. Het sap van de stinkende gouwe (Chelidonium majus) wordt dat ook toegedicht. Het inwrijven met een stuk vlees dat daarna begraven werd, zou helpen. De wrat werd betoverd doordat het begraven vlees tot ontbinding kwam. Een derde methode was het tellen van de wratten en daarna vergeten dat men dat gedaan had. Ook konden wratten worden aangeraakt met een kiezelsteen die daarna op een kruispunt werd achtergelaten. Men geloofde dat de vinder ervan vervolgens ook de wratten zou overnemen. Ook wordt beweerd dat wratten verdwijnen als men een koperen muntstuk in wijwater gooit en daarna het deel van het lichaam met de wrat, bijvoorbeeld de vinger, in het wijwater te houden. Het aantal van dergelijk bijgeloof is praktisch onbegrensd. Omdat wratten een sterke neiging hebben spontaan na enkele jaren te verdwijnen zullen al deze middeltjes soms succes lijken te hebben.

Een wrat is een hard, ruw knobbeltje op de huid, veroorzaakt door besmetting met bepaalde virussen en gemakkelijk wordt overgebracht. Wratten kunnen overal op de huid verschijnen, maar komen het meest voor op de handen en voeten. 
Seksueel overdraagbare aandoeningen en het papillomavirus kunnen wratten in het genitale gebied veroorzaken die vaak hard groeien. Sommige wratten verdwijnen spontaan, anderen blijven jaren bestaan. 
Wratten op de voeten zijn over het algemeen het pijnlijkst en het moeilijkst te behandelen, 
omdat er door de constante druk ingroeiing kan optreden. 

Behandeling
Voor de behandeling van wratten zijn diverse methoden beschikbaar: 

• chirurgische uitsnijding 
• bloedeloze verwijdering door bevriezing met vloeibare stikstof 
• herhaalde toepassingen van zalven 
• zelf wegsnijden met behulp van ditranol 
• langdurig afplakken met plakband (ducktape)

De behandeling verschilt per soort wrat. Zie verder de specifieke soorten wratten hieronder: 

Waterwratten
Voetwratten
Ouderdomswratten

Wat zijn waterwratten
Waterwratten (mollusca contagiosa, enkelvoud molluscum contagiosum), in Nederland soms ook wel (onterecht) apenpokken genoemd, zijn een vorm van wratten en worden (dus) door een virus veroorzaakt. Het zijn kleine (meestal 1-3 mm, soms tot 8 mm), iets glanzende parelmoerachtige verhevenheden die wat óp de huid geplakt lijken te zitten en meestal een centrale indeuking (delle) vertonen. Hieruit is bij rijpe mollusca een wittige substantie te drukken. Waterwratten ontwikkelen zich veelal op de romp onder de oksel, op de bovenarm en elleboogplooi, het bovenbeen en de knieholte. Na een periode van enige maanden tot 1 à 2 jaar verdwijnen de wratjes vrijwel altijd vanzelf doordat het lichaam er weerstand tegen begint te ontwikkelen. Een eerste teken hiervan is dat ze dan vaak wat gaan ontsteken, met roodheid. De wratjes laten bij afwachten tot ze vanzelf verdwijnen vrijwel nooit een litteken achter. Bij agressieve behandeling is hier echter wel meer kans op! Daarna is het kind immuun voor waterwratten. 
Vooral kinderen met eczeem zijn er vatbaar voor, omdat zij door het eczeem meer krabben en het virus dus in hun huid wrijven, die door het eczeem ook al beter doorlaatbaar is voor het virus. Het is een volstrekt goedaardige huidaandoening. 

Besmetting
Wanneer de wratten vanzelf of door krabben open gaan komt de virusbevattende, besmettelijke inhoud vrij. De incubatietijd varieert van enkele weken tot enkele maanden. Waterwratten worden waarschijnlijk ook via speelgoed (speelzaal/school) en zwembandjes (zwemles) overgedragen. Schoonmaken van deze materialen met water en zeep is belangrijk om verspreiding te voorkomen. 

Remedie
De huisarts zal niet snel actie ondernemen, het gaat immers vanzelf over. Bevriezen is wel mogelijk, evenals uitdrukken, of aanprikken met een houten prikker, gedoopt in jodium. Het risico op genezing met littekenvorming neemt hierdoor echter toe. Gewoon afwachten is vrijwel altijd de beste politiek. Een pleister plakken over ontstoken waterwratten en deze een paar dagen laten zitten helpt om verspreiding te beperken. 

Wat zijn voetwratten
De voetwrat (Latijn: verruca plantaris) vindt men aan de voetzool. Men onderscheidt 2 typen: de mozaïekwrat (die zich oppervlakkig uitbreidt) en de doornwrat (pijnlijk en in de diepte groeiend). De wratten aan de voeten gaan eveneens met sterke verhoorning gepaard. Voetwratten worden zowel bij kinderen gezien, alsook bij volwassenen. 

Hoe wordt de diagnose gesteld?
De afwijkingen zijn meestal zo kenmerkend, dat de arts de diagnose direct zonder verder onderzoek kan stellen. Zelden zal het nodig zijn om een klein stukje huid weg te nemen voor aanvullend onderzoek. Soms is het nodig om het wrattype nader te bepalen. 

Wat is de behandeling?
De behandeling is gericht op vernietiging van het weefsel, zodanig dat alle virusdeeltjes kapot worden gemaakt. Bij het merendeel van de patiënten vindt spontane genezing binnen 2-3 jaar plaats. In bepaalde gevallen kan daarom ook afgewacht worden. 
De verschillende behandelingsmogelijkheden zullen nu achtereenvolgens worden besproken. 
Aanstipvloeistoffen/zalven
Van oudsher worden preparaten als salicylzuur in zalf, in pleister of tinctuur of cignoline in tinctuur gebruikt, met wisselend resultaat. Deze middelen hebben vooral een hoornverwekende werking, maar maken tevens de huid stuk. Daarom moet de omringende gezonde huid met zinkolie of zinkzalf worden beschermd. Men brengt de tinctuur 1-2x daags aan, meestal onder een pleister. 
Deze lokale middelen kunnen overgevoeligheidsreacties veroorzaken. Effect van de therapie is bij al deze smeersels pas na 2-3 maanden te verwachten. 
Bevriezing met vloeibare stikstof
Dit is de behandeling van eerste keuze bij verrucae vulgares en plantares. Tengevolge van de bevriezing vindt weefselbeschadiging plaats. Nadelen van de behandeling zijn pijn direct na of tijdens de behandeling en (bloed)blaren, die enige dagen hinder kunnen geven. Bevriezing in de buurt van de nagels kan erg pijnlijk zijn en soms tot blijvende beschadiging van de nagels leiden. Bij mollusca contagiosa wordt deze methode ook toegepast, als er erg veel wratten zijn. De bevriezing vindt slechts kort en oppervlakkig plaats. 
Wegbranden (coagulatie)
Deze behandeling is effectief, maar meestal te agressief. Bij condylomata acuminata kan deze techniek overwogen worden, vooral voor verkleining van het aantal wratten. Bij kinderen wordt deze behandeling bij voorkeur onder narcose gedaan, waarbij tevens de omvang en uitbreiding van de afwijkingen goed kan worden beoordeeld. 
Uitlepelen (excochleatie)
Het uitsnijden van voetwratten wordt sterk ontraden. 
Lasertherapie
De lasertherapie staat nog in de kinderschoenen, maar lijkt vooral succesvol te zijn bij voetwratten en bij wratten aan de geslachtsorganen. Alleen wratten, die niet op andere behandelingen reageren komen in aanmerking. Bij kinderen zal deze behandeling, als men er al toe besluit, onder narcose moeten plaatsvinden. 
Andere therapieën
In uitzonderlijke gevallen, bij hardnekkige niet op andere behandeling reagerende wratten kan men een behandeling overwegen, waarbij men een celremmer zoals bleomycine in de wrat spuit. 
Nieuw en experimenteel zijn de behandelingen met interferon of diphencyprone; dit zijn stoffen die op de plaats van de wrat een verhoogde afweer opwekken. 

Wat kunt u zelf nog doen?
Preventieve maatregelen hebben alleen bij voetwratten enig nut. In alle andere gevallen zijn deze veel moeilijker of minder praktisch. Door niet op blote voeten te lopen in gemeenschappelijke ruimten zoals gymnastieklokalen kan men de kans op infectie verminderen.
 
Wat zijn de vooruitzichten?
De meeste wratten verdwijnen vanzelf, zij het dat het lang kan duren. Wratten aan de hand, onder de nagels en op de voetzolen kunnen echter zeer hardnekkig zijn. 
Wat zijn ouderdomswratten
Ouderdomswratten (Latijn: verrucae seborrhoicae of verrucae seniles) zijn ronde of ovale, geelbruine tot bruinzwarte, ruwe, halfbolvormige, wratachtige plekken op de huid. Het zijn goedaardige tumoren door celtoename. Omdat deze onschuldige ouderdomswratten soms een sterk wisselende kleur hebben, zijn zij moeilijk te onderscheiden van moedervlekken en melanomen, met name als er sprake is van slechts een enkele afwijking. 

Vanaf welke leeftijd
Ouderdomswratten worden meestal pas gezien vanaf een leeftijd boven de vijftig jaar. Een persoon kan over de gehele huid vele tientallen, soms zelfs honderden van deze huidafwijkingen hebben, variërend in diameter van enkele millimeters tot enkele centimeters. Het aantal neemt toe naarmate de leeftijd vordert. Ze zijn echter niet besmettelijk; de benaming wrat is dan wellicht ook ongelukkig gekozen. 

Invloed zonlicht
Ouderdomswratten ontstaan in de epidermis. Waardoor de huidafwijkingen ontstaan, is nog niet geheel duidelijk. Ze ontstaan op zowel aan zonlicht blootgestelde huid als huid die niet of nauwelijks met zonlicht in contact heeft gestaan. Mensen met een grote zonblootstelling lijken de neiging te hebben om meer ouderdomswratten te ontwikkelen. 
Omdat de afwijking cosmetisch storend kunnen zijn, kan ervoor worden gekozen om ouderdomswratten te verwijderen. Ze kunnen gemakkelijk van de huid worden geschraapt met een scherpe lepel; soms wordt ook cryotherapie, het aanstippen met vloeibare stikstof waardoor de wrat bevriest, toegepast, met name bij vlakkere ouderdomswratten in het gezicht. 

Share by: